Архив

О начале апреля 1901 года я поехал из Вены в Венецию поработать в богатой арменоведческой библиотеке конгрегации Мхитаристов и повидать Италию. Поздно ночью добираюсь до Венеции. С самого раннего утра я на ногах, хочется поскорее увидеть остров Святого Лазаря — монастырь Мхитаристов. Мое любопытство было возбуждено давно, еще юношей я мечтал побывать в Венеции и особенно на этом острове. Бросаюсь в первую попавшуюся гондолу. Чудесный солнечный день, черная гондола скользит, подобно...

Ованес Туманян отвечал поэту Аветику Исаакяну в Венецию: «Получил твое письмо. Говоришь, ежели времена подходящие, — скажи, приеду. Не знаю, какие времена ты называешь подходящими, но я говорю тебе: — Приезжай! — Приезжай, Аво джан! Для нас таких подходящих времен не было и, быть может, не будет, но ты приезжай. Приедешь — увидишь, что край наш разрушен, народ наш перебит, оставшиеся в живых надломлены, ряды друзей и близких поредели. Увидишь, как много...

Бывают очень горькие думы, но вы осуждены на них, и не можете от них избавиться. Они подобны тяжелому недугу, когда вы знаете, что больны раком, туберкулезом или холерой и не можете не думать о болезни, и либо болезнь победит вас, либо вы всем существом восстанете против нее и излечитесь, — если, конечно, у вас достанет мужества и ума. Те, кто долго и серьезно интересовались нашим народом, всегда приходили к печальному выводу, что на душе у него много горечи. Так говорят они, и говорят об...

Անհատներ կան, որոնք ապրում են և նշանավոր են միայն նրանով, որ մի բարձր պաշտոն ունեն կամ աստիճան: Առեք նրանցից էդ պաշտոնը կամ աստիճանը՝ կտեսնենք՝ օխտը կորածի մինը: Մարդիկ էլ կան, որ առանց իշխանության էլ, թեկուզ նույնիսկ ձախորդության ու հալածանքի մեջ, միշտ երևում են իրենց ինքնուրույն կերպարանքով, ուժով ու շնորհքով։ Էդպես են և մարդկային ցեղերը։ Պատմությունը ցեղեր է հիշում, որ իշխել ու նշանավոր են եղել, քանի որ ունեցել են քաղաքական ինքնուրույն իշխանություն, զենքի գոռ ու ֆիզիկական ուժ. հենց որ...

Մենք կեցած ենք, հայ տառապած ժողովուրդ, հայկական պատմության այնպիսի փոթորկուն էջի վրա, ուր մեր ժողովուրդը կապրի կամ իր վերջին օրերը և կամ կգտնվի վաղվան ազատության նախօրյակին: Վայկյանը, ներկա օրերը մեզ չեն ցուցներ միջին ճանապարհ: Վաղվան պատասխանը հայ ժողովրդին պիտի լինի այո կամ ոչ: Իմ խոսքս կուղղեմ այն բոլոր մարդոց, որոնք խոր գիտակցություն ունին հայ ժողովրդի լայնածավալ տառապանքին, որոնք ունին մարդասիրական սիրտ, ամեն ազգե, ըլլան անոնք հույն, եզիդի, ասորի, քյուրդ, իսլամ կամ ոչ իսլամ, որոնք ենթակա...

Իմ սերունդը Անդրանիկի մասին շատ քիչ բան գիտե, չասելու համար՝ համարյա բան չգիտի։ Սրա համար կարելի էր ամոթից գետինը մտնել, որովհետև Անդրանիկի մասին բան չիմանալը հավասար է իր ժողովրդի նորագույն պատմությանը անգետ լինելուն։ Բայց ամոթից գետին պիտի մտնենք ոչ թե մենք, որ մի ամբողջ սերունդ ենք, այլ նրանք, որոնց վզին է ընկնում մեր այս անգիտության պատրելի, բայց անքավելի մեղքը... Եվ թվում է, թե հասել է ժամանակը, որպեսզի այսօր մեկ լվանանք մեր ամոթանքը,- այս է հատկապես մեր սերնդի մարդկանց առաջին ճիչը։ Մեր...

Ծխական մտավորականի քաղաքացիական աշխարհայացքը ծխական գործերից այն կողմ չի անցնում, նրա քաղաքական ասպարեզը ծխական դպրոցն ու եկեղեցին է, նրա հոգեկան աշխարհն ամփոփված է այդ կեղեւի մեջ: Նրա` ազգային կոչված իդեալներն այդ ծխական ու թեմական դպրոցի ու եկեղեցու հետ են կապված, դրանից դուրս նա չի կարողանում ուրիշ գոյություն ու կյանք պատկերացնել հայ մարդու համար: Մի երիտասարդ հայ հրապարակախոս ասել է, որ եթե Այվազովսկին հայ իրականության մեջ գործեր, նա պիտի ծխական դպրոցի, իսկ լավագույն դեպքում`...

Հայաստանի վիճակն այսօր զբաղեցնում է ոչ միայն հայերին, այլեւ օտարներին: Հայկական հարցը նորից վիճաբանությունների առարկա է դարձել, նորից ամբողջապես կլանել է հայ հասարակության բոլոր խավերի լարված ուշադրությունը, միեւնույն ժամանակ քննության առարկա է դարձել օտար, մանավանդ ռուս մամուլի մեջ: Ամեն մի հայ ներկա տագնապալի ու աղետավոր ժամին բնականաբար ջանում է թափանցել մշուշոտ ու անհայտ ապագայի խորքը՝ իր հիվանդագին տարակուսանքների լուծումը որոնելով: Այո՛, հիվանդագին են այդ մտորումները, պետք է խոստովանել,...

Խոսելու եմ մեկ արմատական հարցի մասին, որ ունի երկու բուն` ազգային սնապարծություն և ազգային արժանապատվություն, որոնք առերևույթ կարծես կապ չունեն գրականության հետ, բայց ըստ էության գրականության ծնողներն են: Սնապարծությո՞ւնը... Թույլ տվեք հիշեցնեմ մի շատ իմաստուն խոսք. «Ազգը չի կարող կործանվել այլ կերպ, բացի ինքնասպանությունից»: Այս խոսքի իրավացիությունը (աշխարհիս բոլոր ազգերից ավելի) հաստատում է մեր ազգը` իր ահռելի պատմությամբ: Նունիսկ 1915-ի ազգասպանության աննախադեպ փաստը...

Այսօր, երբ Ռուսաստանում սկսել են թվայնացնել գրադարաններում պահվող գրքերն ու փաստաթղթերը, ինչպես նաև փոստային հին բացիկները և տեղադրել դրանք համացանցում, այնտեղ է հայտնվել Տոլստոյի թաղումը պատկերող մի բացիկ-լուսանկար, որտեղ պարզորոշ երևում է, որ Լև Տոլստոյի դագաղը տանող աջ կողմի ուսանողը, ամենայն հավանականությամբ, հենց Վահան Տերյանն է։ Ճիշտ է, ինտերնետային այդ նկարի տակ ուրիշ ազգանուն է գրված, բայց դա, ըստ երևույթին, սխալ է։ Ինչը ապացուցում են նույն ժամանակաշրջանի Տերյանի երկու լուսանկարները,...